Na gruncie prawa cywilnego występują między innymi dwa pojęcia, które są często mylone ze sobą. Mowa tu o odszkodowaniu i zadośćuczynieniu. Nie są one tożsame względem siebie i nie można ich używać zamiennie.
Według istniejącego prawa w Polsce, zadośćuczynienie jest definiowane jako świadczenie jednorazowe, pieniężne, którego celem jest złagodzenie cierpienia fizycznego i psychicznego osoby poszkodowanej. Główną przesłanką zasądzenia zadośćuczynienia przez sąd jest wyrządzona krzywda, czyli ujemne następstwa psychiczne, których podstawą są czyny niedozwolone.
Odszkodowanie jest zaś zasądzane w momencie, gdy wystąpi szkoda, polegająca na niekorzystnej zmianie statusu majątkowego osoby poszkodowanej, stanowiącej następstwo czynu niedozwolonego. Odszkodowanie niejednokrotnie bywa realizowane w formie zadośćuczynienia, poprzez wypłatę należnej poszkodowanemu kwoty pieniężnej.
Podczas ustalania wysokości zadośćuczynienia pieniężnego brane są pod uwagę indywidualne czynniki i zachodzące okoliczności, które miały wpływ na skalę doznanej przez poszkodowanego szkody niemajątkowej. Są to m.in.:
- Stopień cierpień fizycznych i psychicznych wraz z czasem ich trwania,
- Trwałość skutków wypadku,
- Prognozy na przyszłość,
- Wiek poszkodowanego,
- Niemożność prowadzenia normalnego życia.
Poszkodowany może dochodzić nie tylko samego zadośćuczynienia, ale również zwrotu pewnych kosztów:
- Zaliczki na poczet kosztów leczenia,
- Udokumentowanych kosztów leczenia, dojazdów, przejazdów na wizyty kontrolne, zabiegów rehabilitacyjnych, kosztów leków, diet, odżywek, sprzętu opatrunkowego lub ortopedycznego itd.,
- Kosztów wyjazdów do sanatorium,
- Kosztów zmiany kwalifikacji zawodowych, jeśli są one koniecznością,
- Utraconych korzyści w związku z przebywaniem w szpitalu lub na zwolnieniu lekarskim, także dla osób opiekujących się poszkodowanym,
- Kosztów zniszczonej odzieży i innych przedmiotów, które uległy zniszczeniu w wypadku.
Jeśli w wyniku zaistniałego wypadku poszkodowany umrze, to jego rodzina lub bliskie osoby mogą domagać się stosownego odszkodowania przed sądem, jeśli wskutek tego nastąpiło znaczne pogorszenie się ich sytuacji życiowej. Odszkodowanie przysługuje najbliższym członkom rodziny zmarłego, w tym dzieciom zmarłego, rodzicom, zstępnym, wstępnym, macosze, ojczymowi, oraz dziecku pozostającemu pod opieką rodziny zastępczej.