Zakład Ubezpieczeń Społecznych, do którego odprowadzane są składki na ubezpieczenie od pracowników i przedsiębiorców, wypłaca w pewnych przypadkach ubezpieczonym jednorazowe odszkodowania. Takie odszkodowania przysługują między innymi wówczas, gdy ubezpieczony uległ wypadkowi przy pracy lub chorobie zawodowej i w związku z tym doznał stałego, długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Takie okoliczności uprawniają go do uzyskania z ZUS jednorazowego odszkodowania.
Co należy rozumieć pod pojęciem długotrwałego uszczerbku na zdrowiu? Otóż, definiuje się to jako naruszenie sprawności fizycznej lub psychicznej organizmu. To z kolei powoduje upośledzenie podstawowych czynności organizmu na okres co najmniej 6 miesięcy. Długotrwały uszczerbek na zdrowiu jest odwracalny, w przeciwieństwie do stałego uszczerbku na zdrowiu, gdzie upośledzenie czynności organizmu nie rokuje poprawy w przyszłości.
ZUS po zakończeniu leczenia i rehabilitacji ubezpieczonego dokonuje oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu, jaki nastąpił w związku z zaistniałym wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową. Wysokość jednorazowego odszkodowania dla ubezpieczonego przysługuje w wysokości 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy oceniony procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. W praktyce wygląda to tak, że jeśli ZUS oszacuje uszczerbek na zdrowiu w wysokości 10%, ubezpieczony otrzyma 10-krotność 20% przeciętnego wynagrodzenia. W każdym roku przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej jest publikowane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym.
W czasookresie od 1 kwietnia 2012 roku do 31 marca 2013 roku obowiązuje w Polsce kwota 680 zł odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Jeśli ZUS orzeknie w przypadku danego ubezpieczonego całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji ubezpieczonego oraz wskutek pogorszenia się stanu zdrowia rencisty, to takim osobom przysługuje odszkodowanie jednorazowe w wysokości 11 898 zł. 30 596 zł odszkodowania z ZUS otrzyma członek rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, inny niż współmałżonek lub dziecko. 61 191 zł odszkodowania przysługuje zaś małżonkowi lub dziecku zmarłego ubezpieczonego.