Użytkowanie wieczyste jest regulowane w prawie cywilnym. To bardzo specyficzna konstrukcja odnosząca się do prawa własności oraz ograniczonych praw rzeczowych, przy czym nie jest z nimi tożsama. Innymi słowy jest to plan użytkowania nieruchomości gruntowej, której właścicielem jest państwo.
Obecnie do oddania w używanie nieruchomości gruntowej są upoważnione dwie instytucje – Skarb Państwa oraz jednostki samorządów terytorialnych, mogą to zrobić na rzecz osoby fizycznej lub prawnej. Otrzymując prawo do użytkowania wieczystego, mamy obowiązek uiszczania odpowiednich opłat jednorazowych oraz rocznych.
Umowa tylko w formie aktu notarialnego
Umowę o użytkowanie wieczyste można zawrzeć wyłącznie w formie aktu notarialnego z wpisem do ksiąg wieczystych. W takim dokumencie ustalany jest okres użytkowania wieczystego, cel oraz sposób korzystania z nieruchomości. W sytuacji, gdy nieruchomość będzie wykorzystana do kilku celów, należy określić cel podstawowy, od tego będzie zależeć stawka procentowa opłaty rocznej. W umowie należy uwzględnić również wysokość pierwszej opłaty, opłat rocznych oraz sposób regulowania płatności.
Opłaty
Zawarcie umowy o użytkowanie wieczyste wiąże się z poniesieniem dwóch opłat. Pierwszą z nich jest opłata jednorazowa, którą należy uregulować najpóźniej w dniu podpisywania aktu notarialnego. Jej wysokość zazwyczaj wynosi od 15% do 25% wartości nieruchomości. Oprócz tego użytkownik wieczysty jest zobowiązany do dokonywania opłat rocznych, ich wysokość będzie zależała od przeznaczenia gruntu i trzeba pokryć je za rok z góry w terminie do 31 marca.
Na opłatę coroczną składają się następujące stawki:
- 0,3 % wartości od nieruchomości, oddanej pod budowę obiektów sakralnych, na działalność charytatywną lub działalność związaną z obronnością,
- 1 % od wartości nieruchomości oddanej na cele rolne, mieszkaniowe albo działalność sportową,
- 2 % od wartości nieruchomości oddanej pod działalność turystyczną,
- 3 % od wartości nieruchomości od pozostałych nieruchomości gruntowych.
Ograniczenia czasowe
Nieruchomość gruntowa może zostać oddana do użyteczności wieczystej maksymalnie na okres 99 lat. W przypadku, gdy cel podstawowy nie wymaga, aż tak długiego okresu dyspozycji, istnieje możliwość oddania gruntu na krótszy okres, jednak nie może być to mniej, niż 40 lat. Istnieje również możliwość wydłużenia okresu użytkowania, można zgłosić taką chęć 5 lat przed upływem ustalonego terminu, przy czym jest to dopuszczalne wyłącznie przez wzgląd na ważny interes społeczny. Umowa przedłużenia użytkowania wieczystego również powinna być zawarta w formie notarialnej.